ÇOBAN MUSTAFA PAŞA KİMDİR?
Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde önemli devlet görevlerinde bulunan biridir. Aslen Bosnalı’dır. Yeniçeri Ocağı’nda yetişmiştir. Kaynaklarda ona ait ilk bilgiye göre, 1514 yılında yapılan Çaldıran Savaşı’na katılmıştır. Müteakiben sarayda yetişerek sırasıyla, “Kapıcıbaşı”, “Beylerbeyi”, “Rumeli Beylerbeyliği” görevlerinde bulunmuş, bu makamda iken, sadrazam Pîr Mehmed Paşa’nın isteği ile Sultan Selim tarafından III. Vezirliğe tayin edilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminin ilk yıllarında da vezirliğe devam eden Mustafa Paşa, 1521 Belgrad Seferinde, Belgrad’a Tuna yönünden saldıran kuvvetlere komuta etmiştir. 1522’de, serdar olarak donanmanın başında Rodos Seferi’ne çıkan Paşa, kuşatma sırasında ölen Mısır valisi Hayr-Bayın yerine 17 Aralık 1522’de Mısır valiliğine atanmıştır. Mayıs 1523’e kadar, yani 6,5 ay gibi kısa bir süre zarfında, çıkan isyanı bastırdığı için İstanbul’a dönmüş daha doğrusu geri çağrılmıştır. Bu olayı müteakip II. vezirlik görevini sürdürürken Nisan 1529 tarihinde İstanbul’da vefat etmiş, dolayısıyla kendi adına inşa ettirdiği en büyük vakıf eseri Gebze’deki külliyesinin içinde yer alan türbesine gömülmüştür. Yerine ise Kasım Paşa, vezirliğe getirilmiştir.
GEBZE’DE ÇOK SAYIDA ESERİ VAR
Çoban Mustafa Paşa’nın Gebze’de cami, han, imaret, hânikâh (tekke), tabhane, paşa odaları, kütüphane, hamam ve türbeden oluşan külliyesinin dışında, banisi olduğu diğer yapıların dökümü şöyledir: Eskişehir’de cami, hânikâh (tekke/medrese), han, imaret ve sıbyan mektebinden oluşan külliye; İstanbul-Rumelihisar, Galata ve Seyidgazi ile Rodos’ta birer sıbyan mektebi, Silistre ve Prevadi’de birer hamam; Edime-Sögütlüdere’de köprü, Edirne’de bir han ile iki hamam Svilengrad’da köprü ile Üsküp’te cami ve imaret.
