Yükselen piyasa ekonomilerinde Bitcoin yatırımları geleneksel yatırımlar karşısında daha çok tercih ediliyor. Türkiye’nin de aralarında yer aldığı bu ülkelerde petrol ve altın gibi emtia aracı olarak görülen Bitcoin, spekülatif yapısı ve yüksek kâr beklentisi nedeniyle özellikle gençlerin ilgisini çekiyor.
Ayşe Balcı Toplu
Türkiye’nin de aralarında olduğu 22 ülkeyi kapsayan araştırmada insanların kısa vadede yüksek kâr beklentisiyle geleneksel yatırım araçlarına değil, Bitcoin gibi kripto paralara yöneldiği kaydedildi. Enflasyon oranının yüksek olması, ülke paralarının değersizleşmesi ve nüfusun büyük kısmını genç nüfusun oluşturmasının bu durumun nedenleri arasında yer aldığı belirtildi. Ayrıca bu ülkelerde Bitcoin’in, petrol ve altın gibi emtia olarak görüldüğü açıklandı.
Avrupa bölgesinde yer alan yükselen ekonomilerde ise ekonomik yapının sabit olması, döviz kurunda oynaklık olmaması, enflasyon oranının fazla yükselmemesi ve nüfusun büyük kesimini yaşlı nüfusun oluşturması nedeniyle Bitcoin’in geleneksel yatırım araçları karşısında bir alternatif olarak görülmediği ifade edildi.
Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans öğrencisi Namık Mamedov ve Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Selçuk Koç, çalışmaya dâhil edilen 22 yükselen piyasa ekonomileri ülkesi için Bitcoin’in geleneksel yatırım araçlarına alternatif olup olmadığını inceledi.
Bitcoin geleneksel yatırım araçlarının yerini alıyor
“Bitcoin ile Borsa Endeksleri İlişkisi: Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Panel Veri Analizi Uygulaması” adlı çalışmada, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı Güneydoğu Asya ve Latin Amerika bölgesinde bulunan yükselen ekonomilerde Bitcoin ile borsa endeksleri ve diğer değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunduğu ve Bitcoin’in alternatif bir yatırım aracı olduğu belirlendi.
Bitcoin bazı emtia araçlarının fiyatlarını ve borsayı etkiliyor
Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi’nde yayınlanan çalışmada, Bitcoin ile bazı yükselen piyasa ekonomilerinin borsa endeksleri arasında negatif ve pozitif ilişki olduğu ortaya konuldu:
“Bazı ülkelerin borsa endeksinin fiyatının artması Bitcoin fiyatına pozitif etki etmekte, bazı ülkelerin borsa endeksinin fiyatının artması ise Bitcoin fiyatına negatif etki etmektedir. Bitcoin fiyatı ile yükselen ekonomilerin enflasyon oranları arasında uzun dönem katsayılarına bakıldığında ise genellikle Güneydoğu Asya ve Latin Amerika bölgesinde bulunan yükselen ekonomilerde ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”
Çalışmada Bitcoin ile döviz kuru arasındaki ilişki açısından Türkiye dışındaki ülkelerde anlamlı bir ilişki olmadığı ortaya konuldu. Bitcoin ile altın ve petrol fiyatı arasındaki uzun dönem ilişkiye bakıldığında ise anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunduğu ifade edildi. Araştırmacılara göre altın ve petrol fiyatının artması Bitcoin’in fiyatını da arttırıyor. Bu bakımdan Bitcoin, petrol ve altın aynı yönde hareket ediyor.
Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Selçuk Koç
Bitcoin alternatif bir yatırım aracı
Mamedov ve Koç, Bitcoin’in, ortaya çıktığı ilk dönemlerde çok ilgi görmemesine rağmen piyasa değerinin artması ve daha kolay ulaşılır hale gelmesiyle birlikte hem bireylerin hem de araştırmacıların dikkatlerini üzerine çektiğini belirterek bu durumu şöyle açıkladı:
“Yıllar geçtikçe Bitcoin piyasa hacmi, arzı ve fiyatı yüksek artış göstererek geleneksel piyasa pazarında dalgalanmalar oluşturmuştur. Bunun yanı sıra döviz kurları, hisse senetleri ve borsalar ile nasıl bir ilişkide olduğu ve bu geleneksel yatırım araçlarına alternatif olup olmayacağı tartışılagelen bir olgudur. Genel olarak Bitcoin`in birim değerinin yüksek olması ve kripto para borsalarında sıkça işlem görmesi açısından yatırım aracı olup olmadığı konusu ortaya çıkmıştır. Bu hacimde işlem görmesi geleneksel yatırım araçlarına karşı tehdit oluşturmakta ve bu borsaların gelecekteki statülerine negatif etki etmesi söz konusudur. Bu yüzden Bitcoin fiyatı ile borsa endeksleri arasında ilişkinin araştırılmasını önemli hale getirmektedir.”
Çalışmada, kripto para birimleri içerisinde en büyük piyasa hacmine sahip olan Bitcoin ile borsa endeksleri ve diğer önemli değişkenler arasındaki ilişkinin boyutu ve yönü tespit edilmeye çalışıldı. Araştırmacılar, Mart 2012 – Ekim 2021 dönemini kapsayan aylık verileri panel veri yöntemi uygulayarak inceledi. Sonuçların daha güvenilir olması için ise, enflasyon, döviz kuru, petrol ve altın fiyatları gibi açıklayıcı değişkenler araştırmaya eklendi. (Bilimin Kamusal İletişimi (bil-ki) TÜBİTAK 1001, proje no: 123K063)
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN